گروه میان‌رشته‌ای سیاستگذاری علم و فناوری
معرفی
طی دهه‌های اخیر، زندگی بشر شاهد دو تحول بزرگ بوده است که نتایج آن، آثار رفاهی شگرفی را از خود به جا گذاشته است. تحول اول، در حوزه حکمرانی و کیفیت آن و تحول دوم در حوزه فناوری است. علم و فناوری موتور اصلی توسعه در جهان امروز شناخته می‌شود و اهمیت غیرقابل‌انکار این موضوع سبب شده است که دولتها برنامه‌های جدی را برای این بخش در نظر بگیرند. همچنین پیوند میان این بخش با اکثر بخش‌های دیگر جامعه ضرورت دارد چرا که علم و فناوری در جهان امروز پیوندی ناگسستنی با سایر ساحات جامعه برقرار کرده است. بروز این دو تحول بزرگ، حاصل بروز تحول در چگونگی تصمیمگیری دولتها در اداره امور کشورها بوده است. واقعیت این است که دو پدیده تحول در کیفیت حکمرانی و تحول فناورانه، مستقل از هم نیستند. سیاستگذاری درست، راه برای بروز خلاقیتها باز کرده و به نتیجه رسیدن خلاقیتها ابزارهای نوین را در اختیار بشر قرار داده است. وقتی کاربرد پیشرفتهای بدست آمده در عرصه سیاستگذاری را در حوزه فناوری مورد بررسی قرار میدهیم به نتایج شگرف دو تحول مهم ذکر شده بیشتر پی خواهیم برد.
به تناسب شکل گیری این دو تحول بزرگ و پیچیده، عرصه‌های علمی و آموزش عالی نیز وارد این دو حوزه شده و رشته‌های تحصیلی جدیدی را به وجود آورده است. اینکه چطور میتوان زمینه‌هایی را فراهم کرد که فرآیند آغاز شده از ایده، مرحله به مرحله به صورت درون‌‌زا طی شده و به یک تحول تجاری بیانجامد، خود به موضوعی مستقل برای بررسی و تحقیق و پس از آن، آموزش تبدیل شد. اینکه چگونه باید با بهره‌مندی از علم، فناوری و مهندسی مهمترین چالشهای جهانی امروز از دسترسی به انرژی گرفته تا تغییرات آب و هوایی، و مهمترین روندهای جهانی مانند دیجیتالی شدن را بررسی کرد و راهکار ارائه نمود.
دوره‌های سیاستگذاری علم و فناوری یکی از منطبق‌ترین دوره‌های آموزش عالی با دو تحولی هستند که به آن پرداخته شد. این دوره‌ها در سطح کارشناسی ارشد، عمدتا با بهره‌گیری از دانشجویانی که دوره‌های تحصیلی کارشناسی خود را در رشته‌های مهندسی و علوم پایه گذرانده‌اند، آموزش‌هایی را ارائه می‌کنند که بتوانند حکمرانی را در عرصه توسعه فناوری و نوآوری تقویت کنند. امروزه سیاستگذاری علم و فناوری به عنوان یک رشته علمی توانسته است جایگاه ویژهای برای خود در محافل دانشگاهی باز نماید، به طوریکه در بسیاری از دانشگاه‌های برتر دنیا ردپای این رشته به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم دیده می‌شود. در این میان با توجه به ماهیت تخصصی دانشگاه صنعتی شریف، رشته سیاستگذاری علم و فناوری اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.
رشته سیاستگذاری علم و فناوری به دنبال حل مسائل واقعی در ارتباط با جامعه، دولت و صنعت با استفاده از سیاست‌ها است. مسائل سیاستی دارای ابعاد مختلفی هستند و باید از یافته‌های رشته‌های مختلف علمی برای حل آنها استفاده کرد. به بیان دیگر حل یک مسأله سیاستی در هر حوزه‌ای صرفا توسط متخصص آن حوزه امکان پذیر نخواهد بود و این همان مفهوم میان‌رشته‌ای بودن این دوره است.
هدف اصلي اين دوره تربیت نیروی انسانی متخصص به منظور تقویت بدنه سیاستگذاری کشور در راستای شناسایی و تحلیل مسائل عمده حوزه علم، فناوری و نوآوری در کشور بر اساس زمینه‌های تخصصی بیان شده و ارائه راه‌کارهای مناسب برای فائق آمدن بر مسائل مربوطه است. نظریه‌پردازی در مورد روش‌های سیاستگذاری علم و فناوری، خصوصاً نقش متغیرهای بومی- فرهنگی در سیاستگذاری علم و فناوری از جمله مواردی است که مورد تأکید دوره پیش رو خواهد بود.
به تناسب شکل گیری این دو تحول بزرگ و پیچیده، عرصه‌های علمی و آموزش عالی نیز وارد این دو حوزه شده و رشته‌های تحصیلی جدیدی را به وجود آورده است. اینکه چطور میتوان زمینه‌هایی را فراهم کرد که فرآیند آغاز شده از ایده، مرحله به مرحله به صورت درون‌‌زا طی شده و به یک تحول تجاری بیانجامد، خود به موضوعی مستقل برای بررسی و تحقیق و پس از آن، آموزش تبدیل شد. اینکه چگونه باید با بهره‌مندی از علم، فناوری و مهندسی مهمترین چالشهای جهانی امروز از دسترسی به انرژی گرفته تا تغییرات آب و هوایی، و مهمترین روندهای جهانی مانند دیجیتالی شدن را بررسی کرد و راهکار ارائه نمود.
دوره‌های سیاستگذاری علم و فناوری یکی از منطبق‌ترین دوره‌های آموزش عالی با دو تحولی هستند که به آن پرداخته شد. این دوره‌ها در سطح کارشناسی ارشد، عمدتا با بهره‌گیری از دانشجویانی که دوره‌های تحصیلی کارشناسی خود را در رشته‌های مهندسی و علوم پایه گذرانده‌اند، آموزش‌هایی را ارائه می‌کنند که بتوانند حکمرانی را در عرصه توسعه فناوری و نوآوری تقویت کنند. امروزه سیاستگذاری علم و فناوری به عنوان یک رشته علمی توانسته است جایگاه ویژهای برای خود در محافل دانشگاهی باز نماید، به طوریکه در بسیاری از دانشگاه‌های برتر دنیا ردپای این رشته به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم دیده می‌شود. در این میان با توجه به ماهیت تخصصی دانشگاه صنعتی شریف، رشته سیاستگذاری علم و فناوری اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.
رشته سیاستگذاری علم و فناوری به دنبال حل مسائل واقعی در ارتباط با جامعه، دولت و صنعت با استفاده از سیاست‌ها است. مسائل سیاستی دارای ابعاد مختلفی هستند و باید از یافته‌های رشته‌های مختلف علمی برای حل آنها استفاده کرد. به بیان دیگر حل یک مسأله سیاستی در هر حوزه‌ای صرفا توسط متخصص آن حوزه امکان پذیر نخواهد بود و این همان مفهوم میان‌رشته‌ای بودن این دوره است.
هدف اصلي اين دوره تربیت نیروی انسانی متخصص به منظور تقویت بدنه سیاستگذاری کشور در راستای شناسایی و تحلیل مسائل عمده حوزه علم، فناوری و نوآوری در کشور بر اساس زمینه‌های تخصصی بیان شده و ارائه راه‌کارهای مناسب برای فائق آمدن بر مسائل مربوطه است. نظریه‌پردازی در مورد روش‌های سیاستگذاری علم و فناوری، خصوصاً نقش متغیرهای بومی- فرهنگی در سیاستگذاری علم و فناوری از جمله مواردی است که مورد تأکید دوره پیش رو خواهد بود.